خار پاشنه

بیماری خار پاشنه پا یکی از رایج‌ترین علل درد پاشنه پا است که با درد و التهاب لیگامان بلند و ضخیمی، موسوم به فاشیای پلانتار، همراه است که از ابتدا تا انتهای کف پا کشیده شده است و استخوان پاشنه را به پنجه و انگشتان وصل می‌کند.

بیماران دارای خار پاشنه پا عموماً از دردی خنجری و تیز رنج می‌برند که معمولاً صبح‌ها هنگام برداشتن نخستین گام‌ها بروز می‌یابد. درد خار پاشنه با گرم شدن پا کاهش می‌یابد، اما پس از ایستادن طولانی مدت یا تغییر حالت از وضعیت نشسته به ایستاده مجدداً عود می‌کند. خار پاشنه بیشترین میزان شیوع را در میان دوندگان و اشخاص دارای اضافه وزن دارد، همچنین پوشیدن کفش‌هایی که پا را به اندازه کافی حمایت نمی‌کنند نیز خطر ابتلا به بیماری خار پاشنه پا را افزایش می‌دهد. در ادامه به علت و علائم خار پاشنه و درمان درد کف پای ناشی از خار پاشنه می پردازیم.

علت درد پاشنه پا

بر اثر فشار بیش از حد به فاشیای پلانتار محل اتصال آن به استخوان پاشنه دچار کشیدگی و پارگی های میکروسکوپی میشود. پاسخ بدن به این اتفاق، التهاب و درد است. دردی که در محل اتصال این لیگامان به پاشنه احساس میشود.

چه عواملی زمینه این بیماری را مساعد میکنند

مهمترین عواملی که موجب فراهم شدن زمینه مساعد برای بروز این بیماری میشوند عبارتند از:

سفت بودن عضلات پشت ساق پا یا سفت بودن تاندون آشیل که موجب میشوند فرد نتواند به راحتی پشت پایش را به بالا ببرد.
چرخش کف پا به خارج یا پرونیشن Pronation و در نتیجه افزایش فشار به فاشیا
چاقی
قوس کف پای زیاد یا کم (صافی کف پا)
ضربات مکرر به کف پا مانند فعالیت های ورزشی که در آن پاشنه پا بطور مکرر به زمین کوبیده میشود.
فعالیت بدنی جدید یا افزایش شدت فعالیت بدنی که در قبل هم داشته ایم
راه رفتن روی زمین سخت یا ناهموار
کفش نامناسب
افزایش سن و تغییر یافتن جنس بافت فاشیای پلانتار

تشخیص

فیزیوتراپیست یا پزشک ورزشی بر مبنای علائم خار پاشنه، سوابق پزشکی و معاینه بالینی التهاب رباط کف پا و خارپاشنه را تشخیص می‌دهد. آنان پس از مطمئن شدن از وجود این دو عارضه بررسی خواهند کرد که چرا شما مستعد مبتلا شدن به این بیماری هستید و سپس برنامه درمانی را برای کاهش احتمال حمله‌های آتی تدوین می‌کنند. رادیوگرافی رسوب املاح کلسیم یا وجود استخوان را درون رباط کف پا یا به صورت زائده‌ای متصل به کالکانئوس (استخوان پاشنه) نشان خواهد داد که از آن با اصطلاح خار پاشنه یاد می‌شود. از سونوگرافی و ام.آر.آی. برای تعیین پارگی‌های رباط کف پا، التهاب یا رسوب کلسیم و وجود این بیماری استفاده می‌شود. ممکن است در آزمایش‌های آسیب‌شناختی(شامل غربالگری آنتی‌ژنHLA B27) ابتلا به اسپوندیلوآرتروپاتی تشخیص داده شود که علائمی مشابه به التهاب رباط کف پا دارد.

درمان

بیش از ۹۰ درصد بیماران با اقدامات غیر جراحی بهبود میابند. اقدامات درمانی عبارتند از :

استراحت :

اگر درگیر فعالیت وزشی خاصی هستید که در آن پاشنه پا تحت ضربات و فشار مداوم است باید این فعالیت ورزشی را کم و یا حتی موقتاً قطع کنید.

سرما :

پاشنه پا را روی یک بطری یخزده یا کیسه پلاستیکی حاوی تکه های یخ بگذارید. روزی ۴-۳ بار و هر بار ۲۰ دقیقه این کار را تکرار کنید.

دارو :

دارو های ضد التهابی مانند بروفن یا سلکوکسیب موجب کاهش درد و التهاب میشود.

فیزیو تراپی:

در فیزیوتراپی از تمرینات و روش های دیگری مانند شاک ویو تراپی و لیزر درمانی استفاده می شود.

نرمش : انجام برخی نرمش های خاص که عضلات پشت ساق فاشیای پلانتار را تحت کشش ملایم قرار داده و آنها را نرم و قابل انعطاف میکنند. این نرمش ها عبارتند از:

کشش عضلات پشت ساق : به طرف یک دیوار بایستید. یک پا را جلوتر از پای دیگر قرار میدهیم بطوریکه یک زانو کمی خم و و زانوی دیگر کاملاً صاف باشد. کف هر دو دست را هم به دیوار جلو تکیه میدهیم. سپس بدون اینکه محل کف پاها روی زمین را تغییر دهیم سعی میکنیم تنه خود را به دیوار نزدیک تر کنیم، زانوی خم شده را بیشتر خم کنیم تا در پایی که زانویش صاف است مچ پا بیشتر خم شود. با این کار عضلات پشت ساق و تاندون آشیل تحت کشش قرار میگیرند. این کار را خیلی به آرامی انجام میدهیم تا وقتی که یک کشش ملایم را در پشت پا احساس کنیم. وضعیت را برای ده ثانیه حفظ کرده و سپس به آرامی به حالت اول باز میگردیم. نرمش را ۲۰ مرتبه تکرار میکنیم.

کشش فاشیای پلانتار : در حالت نشسته پای مبتلا را روی زانوی سالم قرار میدهیم و پنجه پا را با دست گرفته و به طرف خود میکشیم تا فاشیای کف پا در حالت کشش قرار گیرد. به مدت ده ثانیه این کشش را ادامه داده و سپس به حالت اول باز میگردیم. ۲۰ مرتبه نرمش را انجام میدهیم.

شوک ویو تراپی Extracorporal shockwave therapy ESWT:

یکی از جدیدترین درمان های خار پاشنه شمک ویو تراپی می باشد که با این روش با تاباندن امواج پرقدرت صوتی به ناحیه پاشنه روند ترمیم آسیب های فاشیای پلانتار تسریع و التهاب کاهش می یابد.

در کلینیک زندگی از شوک ویو تراپی نیز در کنار سایر روش ها برای درمان کلیه مراجعه کنندگان عزیز استفاده می شود.

تزریق کورتون :

تزریق دارو در محل درد ممکن است توسط پزشک معالج برای درمان استفاده شود. توجه داشته باشیم که تزریق های مکرر خطرناک بوده و ممکن است بر اثر این تزریقات فاشیای کف پا پاره شده و فرد دچار صافی کف پا و درد مزمن شود.

کفی و پد:

موارد زیادی در مورد به کار بردن کفی و پد و رابطه آن در درمان درد پاشنه پا و خارپاشنه پا گفته شده است. ایستادن های نامناسب بروی پا یکی از مواردی است که میتواند باعث ایجاد خارپاشنه شود و استفاده از کفی و پد میتواند از ایجاد این عارضه جلوگیری کند. مخصوصا در مراحل اولیه بروز خار پاشنه پا به کاربردن کفی وپد بسیار موثراست و میتواند باعث حفاظت از پا شود. (مانند آنچه در شکل زیر مشاهده می فرمائید.)

استفاده از آتل در شب:

آتل شبانه وسیله ای است که درهنگام شب استفاده میشود و از پلاستیک ساخته شده است این وسیله توسط نوارهایی به پا متصل میشود و مچ پا در موقعیت ثابت قرار میگیرد. قرار گرفتن مچ در این موقعیت ثابت میتواند این اطمینان را حاصل کند که کف پا در هنگام شب کشش پیدا میکند این آتل ها از ایجاد تاثیرات منفی ناشی از ریلکس و آرام شدن روی کف پا وهمچنین از بروز درد خار پاشنه پا در هنگام صبح بعد از برخاستن از خواب جلوگیری میکند. معمولا این آتل ها قبل از رسیدن به نتیجه مطلوب باید ۲تا ۳ماه پوشیده شوند

ماساژ:

بوسیله این روش ماساژهایی عمیقی مستقیما بر روی پاشنه و بافت های اطراف آن انجام میشود. هدف از ماساژ کف پا آرام شدن تاندون ها و از بین بردن رسوبات کلسیمی است. زمانیکه ماساژ انجام میشود جریان خون هم تحریک میشود و باعث بهبود خار پاشنه میشود. در دقیقه های اولیه، ماساژ ممکن است دردناک باشد اما بعد از گذشت چند ماه درد از بین میرود و به بهبودی بیماری کمک می کند.

کینزیو تیپینگ(چسب) خار پاشنه پا:

به کاربردن کینزیوتیپینگ یکی ازروش های موثر در درمان آسیب دیدگی است. این روش زمانیکه فشارهای شدید ناشی از انجام ورزش یا کوهنوردی روی کف پا وارد شود، استفاده میشود. هدف ازانجام این روش قراردادن چسب ها در ناحیه ای است که کف پا نمیتواند بیش از حد کشیده شود و از ایجاد آسیب دیدگی ها بعدی به ناحیه کف پا و ناحیه متصل به پاشنه جلوگیری میشود. استفاده از چسب خار پاشنه در مدت زمان کم توسط پزشک انجام میشود. قراردادن این چسب ها به صورت غلط میتواند نتیجه برعکس داشته باشد.