هرنی یا فتق دیسک بین مهره ای گردن چگونه
ایجاد میشود
هرنی یا فتق دیسک بین مهره ای از علل مهم تحریک ریشه های گردنی و درد گردن با انتشار به اندام است.
ستون فقرات از پشت سر هم قرار گرفتن مهره ها تشکیل شده است. هر مهره از یک استوانه کم ارتفاع استخوانی به نام جسم مهره تشکیل شده که در پشت آن حلقه ای استخوانی قرار گرفته است (البته مهره های اول و دوم گردنی فقط یک حلقه هستند). روی هم قرار گرفتن حلقه های استخوانی مهره ها یک لوله عمدتا استخوانی را میسازد که نخاع را درون خود جا داده و از آن محافظت میکند.
از دو طرف نخاع در هر مهره دو ریشه عصبی خارج میشود که از راه یک سوراخ به نام فورامن Foramen از ستون مهره خارج میشود.
دیسک بین مهره ای بافتی به شکل استوانه کم ارتفاع است که از جنسی شبیه غضروف ساخته شده است. دیسک در بین مهره ها قرار گرفته، خاصیت ارتجاعی داشته و حرکات آنها را تسهیل و تنظیم میکند.
دیسک از دو قسمت تشکیل شده است. یک قسمت محیطی و یک قسمت مرکزی. قسمت محیطی که به آن آنولوس فیبروزوس Anulus fibrosus میگویند به شکل یک حلقه کلفت و محکم ولی قابل انعطاف مثل لاستیک است. قسمت مرکزی در داخل قسمت محیطی قرار داشته و نرم و ژله ای است. به این قسمت مرکزی نوکلئوس پولپوزوس Nucleus pulposus میگویند و خاصیت اصلی دیسک یعنی خاصیت جذب کننده شوک و ضربه بخاطر همین قسمت است.
بدنبال وارد شدن فشار بیش از حد به ستون مهره، قسمت حلقوی محیطی دیسک ( آنولوس فیبروزوس) پاره شده و قسمت مرکزی ( نوکلئوس پولپوزوس) از بین شکاف پارگی به بیرون راه پیدا میکند. این قسمت بیرون زده را هرنی یا فتق میگویند. مهمترین مشکلی که در فتق دیسک بوجود میاید اینست که قسمت بیرون زده به ریشه های عصبی که در حال بیرون آمدن از نخاع و مهره هستند فشار وارد میکند. همچنین تماس مواد شیمیایی تشکیل دهنده قسمت ژلاتینی دیسک با ریشه های عصبی موجب تحریک و التهاب آنها میشود. این فشار و التهاب عصب موجب بروز علائم بالینی در بیمار میشود.
فشار دیسک پاره شده به عصب طبیعی
شیوع فتق یا هرنی دیسک ها در گردن کمتر از کمر است. علت آن ساختمان خاص مهره های گردنی و قدرت بالای رباطی است که در پشت، مهره ها و دیسک ها قرار گرفته و از آنها محافظت میکند.
هرنی یا فتق دیسک گردنی بیشتر در سنین جوانی دیده میشود. شیوع آن در مردان و بخصوص سیگاری ها فراوان تر است و بیشتر در دیسک بین مهره های ۵ و ۶ گردنی و در دیسک بین مهره های ۶ و ۷ گردنی دیده میشود.
- علائم فتق دیسک گردن
مهمترین علامت این بیماری درد است. درد معمولا در پشت سر، پشت گردن و پشت هر دو کتف حس میشود. در صورتیکه به ریشه عصبی فشار وارد شود علائم فشار به عصب هم وجود خواهد داشت. این علائم عبارتند از
- درد : درد بیمار بصورت تیر کشنده به شانه، بازو، ساعد و دست انتشار پیدا میکند.
- اختلال حسی : بر حسب اینکه کدام ریشه عصبی در گردن تحت فشار قرار بگیرد قسمت های متفاوتی از اندام فوقانی و دست ممکن است دچار کاهش حس، خواب رفتگی و گز گز شود.
- اختلال حرکتی : بر حسب اینکه کدام ریشه عصبی در گردن تحت فشار قرار بگیرد عضلات متفاوتی در اندام فوقانی و گردن دچار کاهش قدرت میشوند. در صورت مزمن شدن بیماری، ممکن است عضله مربوط به عصب مورد نظر دچار لاغری شود.
- بررسی های تکمیلی
پزشک معالج از رادیوگرافی ساده برای دیدن تغییرانی که همراه این بیماری در استخوان و مهره های گردنی ایجاد شده است استفاده میکند. تشخیص فشار به نخاع و ریشه های عصبی با استفاده از ام آر آی داده میشود. انجام الکترومیوگرافی یا نوار عصبی میتواند به پزشک در تشخیص فشار به ریشه های عصبی و تشخیص عصب مبتلا شده کمک کند.
- درمان فتق دیسک بین مهره ای گردن
برای درمان از روش های زیر استفاده میشود
- گردنبند طبی :
این گردنبند ها حرکات گردن را قدری محدود میکنند و به عضلات گردن اجازه میدهند مدتی استراحت کنند و این موجب میشود فشار به ریشه های عصبی کمتر شود. نکته مهم اینست که این گردنبند ها نباید به مدت طولانی بسته شوند چون موجب ضعیف شدن عضلات گردن و بدتر شدن وضعیت بیمار میشود.
- فیزیوتراپی :
در فیزیوتراپی برای کمک به کاهش و درمان گردن درد و کمر درد روش های درمان بدون جراحی را برای شما ارائه می گردد. همچنین به شما کمک می شود تا با انجام یا اصلاح بعضی از کارها از بروز گردن درد و کمر درد در آینده جلوگیری کنید
استفاده از بالشتک گرمایی، کمپرس یخ، فراصوت ، تحریک الکتریکی و الکتروتراپی مگنت تراپی ، لیزر تراپی و داری نیدلینگ (dry needling) و همچنین روش های آزادسازی بافت نرم (myofascial realese) عضلات کمر و بافت های نرم به تسکین درد و درمان مشکل کمک می کند. با کاهش درد، فیزیوتراپیست ورزش های استقامتی و انعطاف پذیری را برای عضلات شکم و کمر ارائه می کند. شیوه های بهبود طرز نشستن و ایستادن نیز موثر است. بیمار ترغیب می شود که این فعالیت ها را به صورت منظم انجام دهد، حتی این کار پس از نابودی درد صورت دهند تا از تکرار کمر درد جلوگیری شود. این روش یکی از بهترین روش های درمان کمر درد می باشد. تعداد زیادی از بیمارها روش های درمانی مکمل را در کنار روش های درمانی سنتی مورد استفاده قرار می دهند. بعضی از بیماران تنها روش های درمانی مکمل را انتخاب می کنند. برطبق مطالعات، کایروپراکتیک، استئوپاتی، شیاتسو و طب سوزنی ( dry needling) به کاهش درد کمک می کنند و باعث می شود که بیمار احساس راحتی کند. متخصص استئوپاتی در زمینه اسکلت و عضلات تخصص دارد. متخصص فیزیوتراپی مشکلات عضلات و استخوان را درمان می کند و تاکید اصلی او بر ستون فقرات و مشکلات عصبی عضلانی و اسکلتی عضلانی است. مراجعه به یک دکتر فیزیوتراپیست در سریع ترین زمان ممکن برای کمک به درمان کمردرد و دامنه حرکات اهمیت زیادی دارد. فیزیوتراپیست ها در زمینه ارزیابی آسیب های وارد شده به عضلات و استخوان ها، مخصوصا کمردرد، متخصص هستند. آنها شما را به طور کامل معاینه می کنند تا ساختارهای که باعث ایجاد درد در بدن شما شده اند را تعیین کنند. فیزیوتراپیست ها همچنین باعث می شوند که علت درد را بهتر بتوانید درک کنید و روش های مدیریت درد شخصی بهتری را اتخاذ کنید. آنها همچنین در مورد روش های درمانی موجود با شما صحبت می کنند. روش های درمانی که فیزیوتراپیست مورد استفاده قرار می دهد از قرار زیر هستند:
- دکامپرشن درمانی
- تحریک الکتریکی و الکتروتراپی
- مگنت تراپی
- لیزر تراپی
- تحرک مفاصل
- ماساژ
- حرکات کششی
- حرکات کششی استقامتی
- چسب زدن (taping)
- توصیه هایی در مورد نحوه نشستن، ایستادن و راه رفتن در خانه و در محل کار
- دارو :
پرشک معالج از داروهای ضد التهابی مثل بروفن و ناپروکسن، داروهای شل کننده عضلات و گاهی اوقات از تزریق مستقیم کورتیکوستروئید در اطراف ریشه های عصبی برای کاهش مشکلات بیمار استفاده میکند.
- جراحی :
در صورت عدم پاسخ درمانی مناسب به روشهای ذکر شده و یا در مواردی که بیمار از نظر حرکتی دچار فلجی شده باشد از روش های جراحی استفاده میشود.
